کد مطلب:46011 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:24

گنجینه پرسمان » فلسفه و منطق

ديدگاه ملاصدرا نسبت به حركت جوهر ي چيست؟

ملاصدرا از مبناي «اصالت وجود» رسيد به اينجا كه هر چه در اين عالم طبيعت است، هرچيزي كه زمان بر او ميگذرد و در فضا و مكان قرار دارد ـ يعني عالم طبيعت ـ دائماً در حال سيلان است؛ حتي نه فقط در اعراض حركت واقع ميشود، نه فقط اعراض و حالات اجسام طبيعي متغيرند، بلكه خود ذوات دائماً در تحول و تغييرند و اگر ذوات اشياء متغير نميبود، احوال و صفات و اعراض متغير نمي شدند؛ و نه تنها ذوات و اجسام متغيرند بلكه عين حركت و تغيّرند، عين صيرورت و شدن ميباشند. در قديم ميگفتند جسم يا ثابت است يا متغير، ولي اين فلسفه ميگويد: در جسم ثبات معني ندارد بلكه اين هستي است ـ يعني همان حقيقت واحد اصيل ـ كه در برخي مراتب خود ثابت است و در برخي مراتب سيّال؛ هستي ثابت مساوي است با ماوراء طبيعت.
حالا خود آن حركت اعراض كه ارسطو مي گفته، بحثي است كه در اين جا فرصت بحث در آن باره نيست. مي گفتند جسم يا متغير است يا غير متغيّر؛ يعني مقسم حركت، جسم بود كه متغير يا غير متغير بود. ولي در اين فلسفه ، هستي است كه يا ثابت است يا سيّال، و هستي سيّال مساوي ا ست با عالم طبيعت از اول تا به آخر؛ و بحثي كه امروز به نام «شدن» مطرح است (امروز مي گويند آنچه هست «شدن» است)، در فلسفه صدرا به جاي اين كلمه «صيرورت» است. صيرورت يعني گرديدن، يعني همان شدن؛ يعني آنچه در طبيعت است گرديدن است يعني همان «شدن» نه گردش. در فلسفة اروپا چون مايه هاي فكري اصالت ماهيتي بوده با اينكه علم رسيده بود به اينجا كه حركت بيش از آنچه قدما فرض ميكردند در دل اشياء راه دارد، نتوانستند مفهوم «شدن»
را آن چنانكه هست درك و تحليل نمايند.
هگل بحث را طور ديگري مطرح كرد، گفت: بودن وقتي با نبودن جمع شود از آن ((شدن)) به وجود ميآيد؛ شدن؛ يعني جمع بودن و نبودن؛ يعني تركيب هستي و نيستي؛ و بعد نتايجي خواسته است بگيرد كه جمع ميان نقيضين محال نيست. ولي روي پاية اصالت وجود اصلاً خود هستي دو قسم است: يك نوع از هستي «شدن» است. شدن خود نوعي از هستي است نه جمع هستي و نيستي. در عين اينكه وجود و عدم در((شدن)) به يك شكلي جمع مي شود ولي اين غير از آن است كه ضد هم باشند و اين اشتباه فلسفة اروپا در فلسفه او نيست.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج13 ـ مقالات فلسفي
شهيد مطهري